Kolasin
Izmedju zemlje i neba
Vrhovi planina u kolašinskom kraju ustremljeni su ka nebu. Sa Jablanovog vrha na Sinjavini, 2.203. metra iznad mora, pogled seže ka Durmitoru, Bjelasici, Komovima... Kučki (2.484) i Vasojevićki kom (2.461) na Komovima još su viši. Ni ’’glave’’ Bjelasice nisu mnogo niži: Crna – 2.139, Zekova – 2.112, Troglava – 2.072, Ogorela glava 1.988 metara iznad morske površine. Kao da se ovdje planine takmiče koja će više otići nebu pod oblake pa se, tako, Kapa moračka uzdiže 2.227, a ne da se ni Maganik čiji je Međeđi vrh visok 2.130 metara.
Snjegovima sa svojih padina visoke planine napajaju mnogobrojne rijeke, rječice i potoke koji se poput kristalnih ukrasa probijaju između brda i, hvatajući zrake sunca, planinama i nebu sliže poput ogledala. Kao da su, ljubomorne na ljepotu suparnice, jedna drugoj okrenule leđa, morača teče na jadransku stranu a Tara svoje vodeno bogatstvo usmjerava ka dalekom
Crnom moru.
U kolašinskoj opštini, Tara je tiha i krotka ali zna da pomahnita u vrijeme obilnih kiša i naglog topljenja snjegova. Nastaje kada se kod Hana Garančića spoje rječice Veruša i Opasanica. Kod Mateševa prihvata Drcku, Skrbušu kod istoimenog mjesta, pa zatim Pješčanicu, Pčinju pre Kolašina, Svinjaču kod ovog grada, pa Plašnicu i Bukovicu. Potom svoj tok nastavlja preko teritorije susjedne mojkovačke opštine da bi u čitavom svijetu čuvenim kanjonom stigle do Šćepan Polja, gdje će se sresti sa Pivom i dalje teći kao Drina.
Dugačka nešto manje od sto kilometara, Morača je najveća pritoka Skadarskog jezera. Izvori na nadmorskoj visini od 975 metara. U kolašinskom kraju njene su pritoke Koštanica, Sjevernica, Trnovička rijeka, Javorski potok i Slatina, s lijeve, a Mrtvica, Ibrištica, Ratnja i Požanjski potok, s desne strane.
Pored Moračinog u liticama usječenog kanjona Platije, i njena desna pritoka Mrtvica najvećom svojom dužinom teče manje poznatim visokim kanjonom izuzetne ljepote.
’’Gorske oči’’ – jezera na Bjelasici i Trebješu upotpunjuju sliku o vodenom bogatstvu ovog kraja. Najpoznatije među njima je Biogradsko jezero, ledničkog porijekla, koje se nalazi na nadmorskoj visini od 1.094 metara. Sa obalom dugom preko tri kilometra, pri visokom vodostaju prostire se na 25 hektara a duboko je preko 12 metara. U jezero utiče Biogradska rijeka, a iz njega ističe Jezerštica koja se ulijeva u Taru.
Na Bjelasici su i Veliko i Malo ursulovačko, Šiško i Malo šiško, te Pešića jezero koja, administrativno-teritorijalno, ne pripadaju kolašinskoj opštini. Pri vrhu planine Trebiješa, na nadmorskoj visini od 1.678 metara, leži Kapetanovo jezero duboko preko 35 metara. Obala mu je, zavisno od vodostaja , duga i do 1.800 metara. Nedaleko a na još većoj nadmorskoj visini (1.773) prostire se i teško pristupačno Brnjič
ko ili Manito jezero dugačko oko 22 a široko oko 14 metara.
Uz rijeke i jezera, pažnju zaslužuju i snažna vrela, izvori i kratki, teško pristupačni pa otuda i malo poznati vodotoci što se niz strme litice kanjona, manjim ili većim vodopadoma, obrušavaju u potoke i rijeke. Vrelo Bijeli Nerini nalazi se u kanjonu Moračine desne pritoke Mrtvice, a Bogutovski otok takođe se usječenim kamenim žljebom u kanjonu Platije spušta u Moraču. Muminova voda jak je izvor na Ključu, a po legendama je poznato i vrlo na desnoj obali Tarine pritoke Svinjače.
Područje kolašinske opštine krase i druge prirodne ljepote, mnoge još malo poznate i nedovoljno ispitane. Kod rovačkog sela Mrtvo Duboko nalazi se pećina Vranštica, a u okolini sela Velje – pećina Leura. Vječiti led može se naći u pećini u Umovima na nadmorskoj visini od 1.945 metara. Tajanstvenost ove pećine čine još većom mnoge legende koje se za nju vezuju.
U ovim kraju voda i vjetar su, poput nenadmašnih skulptora, u kamenu izvajali čudesne oblike pa je tako nastala jedinstvena prirodna galerija.
Biogradska gora-carstvo netaknute prirode
Kolašinsku opštinu na najljepši mogući način sa najbližim susjedima,a to su opštine Andrijevica,Berane,Bijelo Polje i Mojkovac,povezuje Nacionalni park „Biogradska gora“ koji se, zahvatajući centralni dio planine Bjelasice,površinom od 5.400 hektara proteže između rijeka Tare i Lima.
Zajedno sa okolinom,ovo je izuzetno značajno“klimatsko,hidrogeološko i ekološko čvorište Crne Gore i Balkana“.Tu je i jedna od tri u Evropi sačuvane prašume sa stablima starim i do četiri vijeka,visokim i preko 45 metara,sa obimom glacijalnih jezera među kojima je i Biogradsko,po mišljenju svjetski poznatog naučnika Jovana Cvijića „naj
ljepše jezero Balkanskog poluosrva“,čini još atraktivnijim okruženje bogatstvom biljnog i životinjskog svijeta.
Za nacionalni park Biogradska gora zakonom je proglašena 1952.godine ali je ovo područje pod zaštitu stavljeno mnogo ranije.Još u 19.stoljeću,kada je 1878.godine Kolašin ušao u sastav crnogorske države,stanovnici ovih krajeva-Moračani i Rovčani su dio svojih šuma u Biogadskoj gori poklanjali knjazu a kasnije kralju Nikoli Petrovicu.Tada su nastali i danas prisutni nazivi „Knjažev zabran“ i „Branik“.Tako je Biogradska gora jedinstvena i po tome što je,podrazumijevajući šira prostranstva u ovom dijelu Evrope,stavljena pod zaštitu prije više od 125 godina.
Za Biogradsku goru utvrđena su tri stepena zaštite.U prvoj zoni je prašumski rezervat koji se prostire na oko 1.600 hektara.Tu je zabranjeno sve što može da naruši spontani život prirode.Ovaj prostor koristi se za naučna istraživanja i određene obrazovno-kulturne i turističko-rekeativne aktivnosti.I druga zona podvrgnuta je strogoj zaštiti tla,voda,biljnog i životinjskog svijeta,pejsažnog ambijenta,ali je dozvoljena ispaša stoke s tim da se održi pašnjačka vegetacija.Ovdje su moguće intervencije u odnosu na stara i oboljela stabla i postoje šire mogućnosti za razne rekreativne aktivnosti.Treća,kontaktna zona namijenjena je raznim vidovima turizma,proizvodnji zdrave hrane ,lovu i ribolovu,pčelarstvu,prikupljanju ljekovitog bilja.
Među dobrim poznavaocima postoje argumentovane tvrdnje da je na području Nacionalnog parka“Biogradska gora“prisutna vegetacija cijele Zemljine sjeverne hemisfere.Poznati naučnik dr Radomir Lakušić navodi da je ovdje do sada regisrovano oko dvije hiljade vrsta i podvrsta viših biljaka od kojih je svaka peta endem balkanskih prostora.Neke od njih su više nego izazov za uzbudljiva traganja.Tako,na primer,vulfenijzu,
opisanu prije sedam decenija,u međuvremenu niko nije pronašao...
Da bi se sačuvali i za naredne vjekove i milenijume,u Biogradskoj gori posebno su zaštićeni:bor krivulj,tisa,planinski javor,žbunovi brukentalije i likopodijuma,blagajev jeremičak,kotrljan,razne vrsteorhisa i ofrisa,jablan,Pančićev odoljen,silene makranta...
Na kamenitom prevoju Svatovskom groblju sreće se plavo-žutazajednica zvonca-devoternika,na sjevernim padinama Bjelasice zajednica žutog i bijelog jablana,na osojima-sniježne vrbe,a na ivicama smetova zajednica rijetkog bijelog sniježnog ljutića.Na livadama su Pancicia serbica,žutog ljiljana,hajdučke trave,Sentnerovog silena,kohijevog encijana za kojih će ne malo njih reći da je najljepši cvijet Bjelasice.Tu su i narovašeni encijan ljubičasto-lila boje,više vrsta žutih i roze ušljivaca,te karmin boje prilegla ruža za koju je teško reći da li joj je privlačniji izgled ili miris...
Turizam
Poljopriveda i stočarstvo tradicionalne su privredne aktivnosti stanovnika kolašinskog kraja. Prirodna bogatstva uputila su i na eksploataciju i zaštitu šuma, razvijanje industrijskih kapaciteta za preradu drveta-rezanje oblovine, proizvodnju građevinskog materijala od drveta,
parketa, za impregrisanje željezničkih pragova i PTT-stubova, hemijsku zaštitu drveta... Fabrika alumunijsko-čelične užadi posluje kao dio podgoričkog Aluminijskog kombinata, a uz sve to razvijene su i određene saobraćajne i trgovinske djelatnosti.
Kao glavna razvojna šansa, turizam je, međutim, sve više zastupljen kao osnovna poslovno-privredna preokupacija ljudi u Kolašinu i okolini jer ih na to upućuju prirodna svojstva ovog područja kao i saobraćajnice koje su ga učinile pristupačnim za goste koji dolaze željezničkim, avio, autobuskim ili sopstvenim automobilskim prevozom. Tome u prilog ide i okolnost da su ovdje udareni temelji još u decenijama između dva svjetska rata kada su, u danima ljetnjih žega, blagodeti kolašinskog kraja počeli da koriste gosti iz primorskih i drugih užarenih gradova.
Uslovi za razvoj turizma danas su neuporedivo povoljniji. I nekad su, doduše, na istom mjestu bili kanjoni Morače, Tare, Mrtvice, visoki vrhovi okolnih planina i prekrasna jezera - „gorske oči“ , prašuma Bjelasice, pored Perućice u Bosni i Hercegovini i Pušće u Poljskoj, jedina u Evropi. Sada, međutim, postoje uređeni skijaški tereni, hoteli i moteli za ugodan boravak, putevi i staze koji sve ljepote čine pristupačnim.
Ponuda je raznovrsna; može da zadovolji ukuse i potrebe starih i mladih, onih kojima je do spokojstva i onih koje vuku čari avanture i uzbuđenja:
I sam boravak u ovom kraju pruža sve pogodnosti vazdušne banje. Planinska klima, nadmorska visina i čist vazduh, uz zdravu prirodnu hranu, garantuju osvježenje i oporavak;
Za umjerene, izbor pješačkih tura gotovo je neiscrpan, baš kao i izazova za ambiciozne planinarske poduhvate. Pored već pomenutih staza za Biogradsku goru, od Kolašina se i drugim pravcima može krenuti na takođe atraktivna odredišta. Ka Šljivovici, Ćirilovcu i Ključu na nadmorsku visinu od 1.973 metara. kojim god se putem krene, nalazi se na prekrasne pejsaže, planinske izvore, otvaraju se vidnici ka planinskim masivima Bjelasice, Prokletija, Komova, Sinjavine...
Posjete drevnim manastirima i drugim kulturno-istorijskim riznicama - šansa su da se obnove stara i steknu nova saznanja;
Splavarenje dubokim kanjonom Tare pruža vrhunski doživljaj i nesvakidašnje uzbuđenje. Ako se polazi iz Kolašina, mogu da se izaberu rafting-ture od 15,20 ili čak 98 kilometara i to u različitim „paketima“ za odvažnije i manje odvažne;
Za one koje uzbuđenje traže u letenju-paraglajding je prava stvar - okolina Kolašina pruža i Šansu da se čovjek osjeća kao ptica;
Za lovce i ribolovce ovdje je raj na zemlji, a posjete planinskim katunima, jahanje i kampovanje dopunjuju bogati turistički asortiman;
Ljubitelje zimskih čarolija i sportova na snijegu, čak i kad na moru traje sezona kupanja, u okolini Kolašina, 8.5 kilometara od centra grada, očekuje ski-centar Jezerine sa 15 kilometara staza za ugodno skijanje danju i noću s obzirom da su osvijetljene reflektorima. Dvosjedna žičara je duga 1.840 metara a skijašima su na raspolaganju i četiri ski-lifta. Sa nadmorske visine od 1.880 metara vodi staza duga tri kilometra sa visinskom razlikom od 460 metara, uz mjestimični nagib i od 60 stepeni. Za one skijanju manje vične, dovoljno je i preostalih 12 kilometara staza na kojima svako može da nađe padinu koja mu odgovara...
A logistiku za sve ovo pružaju hoteli, moteli, pansioni, restorani, planinarski domovi...
Najpoznatiji i najluksuzniji među njima je kolašinski hotel sa četiri zvezdice “Bianca Resort & Spa“ sa 102 sobe, 15 apartmana, ukupno 234 ležaja.
Motel „Kolašin“ nalazi se na Babljaku uz jadransku magistralu,a motel „Morača“ je kod istoimenog manastira.
Na prevoju Crkvine,na nadmorskoj visini od oko 1.100metara, nalazi se Lovački dom koji je ne samo ugostiteljski objekat već i vidikovac i mali prirodnjački, odnosno lovački muzej.
Sve je više novih-turističko ugostiteljskih objekata i pansiona privatnih vlasnika. Među njima su hoteli „Garni“ sa dvije zvezdice, vila „Jelka“ ,takođe sa dvije zvezdice, „Zlatni do“ , „Kod Otaša“...
Restoran „Savardak“ na putu je ka ski-centru Jezerine, a restoran „Biogradsko jezero“, u Nacionalnom parku Biogradska gora, neposredno uz jezero čije ime nosi.
U Kolašinu smještaj nude i hotel „brile“ , Dom mladih i Gorštaka, pansion „Otko“ , hotel „Čile“ tri zvezdice, pansion „Vila kraljica“, apartmani „Savardak“, kao i privatni smještaj a ponuda je svakim danom sve veća.
Posjetite Dvorac kralja Nikole, bedem - gradsku tvrđavu, Carev most - građen uz pomoć ruskog cara Aleksandra III po kojem je i dobio ime, most na Moštanici koji je jedan od najstarijih rimskih mostova u Crnoj Gori, Vukov i Gordin most, hram Sv. Vasilija Ostroškog, manastir Sv. Luke, crkvu Sv. Petra i Pavla, crkvu Sv. Arhanđela Mihaila. U okolini Nikšića se nalazi i arheološko nalazište Crvena Stijena iz praistoriskog perioda.
